Orta Çağın ardından Avrupa’da görülen dini baskının azalması ve merkezi
otoritenin güçlenmesi ile birlikte, bilim ve sanata daha çok önem verilmiştir. Merak
duygusu bu kadar ön planda iken yeni ticaret yolları ile Asya’daki zengin madenlere
ve baharatlara ulaşılabileceği düşünülmüştür. On beşinci yüzyılın başlarından,
on yedinci yüzyılın ortasına kadar süren bu keşifler “denizaşırı ticaret” ve “sömürgecilik
ile ekonomilerini kalkındırma” fikirlerini ortaya çıkarmıştır. Bu coğrafi
keşifler özellikle İspanyollar ve Portekizler tarafından yapılmıştır.
Coğrafi keşiflerin yapılmasının bazı sebepleri bulunmaktadır.
Bilimdeki ilerlemeler sayesinde pusulayı kullanmaya başlamaları, gemicilik ve
coğrafya alanında ilerlemeleri en önemli nedenler arasında sayılabilir. Ayrıca Haçlı
Seferleri’nin temel amacı olan Doğu’nun zenginliklerini ele geçirme düşüncesi de
bu keşifleri yapmaları için büyük bir motivasyon kaynağı olmuştur. Yetenekli ve
cesur gemicilerin hırsı da keşiflerde önemli bir role sahiptir. İpek ve Baharat
yolları Osmanlı’nın elinde olduğu için Avrupalılar Hindistan’a ulaşabilmek
adına yeni yollar aramıştır. Hristiyanlığı yaymak istemeleri ve Dünya’yı daha
yakından tanımak istemeleri de keşifler için olan heyecanlarını artırmıştır. Bu
kadar çok olumlu yönü olduğu için krallar da coğrafi keşifleri teşvik etmiştir
ve onların teşvik etmesiyle yapılacak keşifler daha çok önem kazanmıştır.
Böylesine önemli bir olayın elbette birçok sonucu da bulunmaktadır.
Ümit Burnu’nun, Amerika’nın, Hint deniz yolunun keşfedilmesi ve Dünya’nın
etrafında dolaşılmış olması olumlu sonuçlar arasındadır. Siyasi sonuçlar
arasında ise sömürgeciliğin artması, yeni yolların keşfedilmesi, İpek ve
Baharat yollarının eski önemlerini kaybetmeleri ve Avrupalılar zenginleşirken Osmanlı
ve İslam devletlerinin ekonomik olarak olumsuz etkilenmesi sayılabilir.
Hristiyanlığın yayılması ve Dünya’nın küre şeklinde olmasının keşfiyle din
adamlarına olan güvenin sarsılması ise dini sonuçlar arasındadır. Sosyal olarak
da en olumlu etkilenen kesim burjuvaziler olmuştur. Burjuva sınıfında sanat ve
bilimi destekleyen “messen” grubu ortaya çıkmış ve bu grup Rönesans akımının
ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Yeni kıtaların, kabilelerin ve canlıların
tanınması bilime büyük bir katkı sağlamıştır.
Sonuçlar insanlık için ve Avrupa için olumluyken Osmanlı bu
durumdan çok kötü etkilenmiştir. Osmanlı ekonomik olarak çok ciddi sarsılmıştır
çünkü ticaret yolları önemini kaybetmiştir. Osmanlı’nın ticaretten elde ettiği
gelirlerin artık olmaması ve Avrupa’nın Osmanlı’ya eskisi kadar bağımlı olmaması
da Osmanlı’yı siyası açıdan da yaralamıştır. Akdeniz ticaretini az da olsa
canlandırabilmek adına Avrupalı devletlerine kapitülasyonlar vermiştir ve bu
durum ekonomilerini daha da kötüleştirmiştir. Sonuç olarak, Osmanlı “kapitalist”
çağa uyamayıp duraklama ve dağılma devrine doğru sürüklenmeye başlamıştır.
Coğrafi keşifler; insanlık ve Avrupa için pozitif bir gelişme olmasına
rağmen, Osmanlı Avrupa’nın gelişmelerine ayak uyduramayıp bu durumdan çok kötü
etkilenmiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder