ANLAŞILMAK YA DA ANLAŞILMAMAK

 

Bir metnin başarılı olduğunu kabul etmek için gerekli ölçütler sizce nelerdir? Çok uzun, komplike ve anlaşılmaz cümleler kurmak mı? Okuyucuya kafanızda dönüp dolaşan fikirleri yalın ve açık bir dille anlatmak mı? İstediğiniz mesajı tam olarak aktarabilmek mi yoksa ileteceğiniz mesajın karşınızdakinin çömesini oturup beklemek mi? İnsanı düşündürüp duran anlaşılmaz dil ve anlatım teknikleri kullanmak mı? Yoksa güzel betimlemeler yapmak mı?

Belki de kriterler bunlardan çok daha fazladır. Üslubunuz, konu seçiminiz, orijinal fikirler üretebilmeniz de başarılı bir yazar olmanızı sağlayacak etkenler arasında bulunmaktadır. Kalıcı eserler için toplumdan çok soyut olmayan meselelere değinmek de gereklidir. Gördüğünüz gibi çok fazla şey lazım başarılı bir metin yazabilmek için. Ama bence en önemlisi anlaşılırlık…

Anlaşılır bir yazı yazmazsanız derdinizi kime anlatacaksınız? İleride kendi yazdığınız metni okurken siz bile anlamakta zorlanıyorsanız istenilen “iletişime” maalesef ulaşamamışsınız demektir.

Yazarlık bir iletişim mesleğidir. Kendi iç dünyanız ile dış dünyanız arasındaki iletişimi sağlayan bir araçtır bu meslek. Eğer, temel amaç bağlantılar kurabilmek ve zihninizdeki düşünceleri farklı ortamlara aktarabilmekse önemli olan doğru şekilde anlaşılabilmek, derdinizi anlatabilmektir.

Bana göre anlaşılmaz ve uzun cümleler kurmak bir başarı değil, karmaşa göstergesidir. Anlatacaklarınız sadece sizin zihninizin içinde kalıyorsa, bir şeyler yazmanıza rağmen dış dünya ile bağlantı kuramıyorsanız yazdığınız eserin hiçbir kıymeti yoktur. Bu tıpkı okunmaz bir el yazısı yazmak gibidir. Bazen öyle alelacele ve özensiz bir şekilde notlar alırsınız ki iki gün sonra kendinizi kendi el yazınızı okuyamaz vaziyette bulursunuz. Bir başka benzer durum ise şu olabilir: İlk defa gittiğiniz bir ülkede, insanların dilini bilmediğiniz veya anlayamadığınız bir ortamda yemek sipariş etmeye çalışmak gibidir. Temel ihtiyacınız olan “yemeğe” bir türlü ulaşamazsınız anlaşılamazsanız. Oysa çözümü çok basittir. Karşı tarafa istediğiniz düşünceyi aktarırsanız “yeme” ihtiyacınız hayal ettiğiniz şekilde giderilmiş olur.

Benim için yazmak ve içinizde birikenleri insanlarla bir şekilde paylaşabilmek de bir temel ihtiyaçtır. Hatta bence yemek yeme ihtiyacından çok daha önemli ve acil bir ihtiyaçtır. Yazma ve görüşlerinizi aktarma ihtiyacı da tıpkı yemek yeme ihtiyacında olduğu gibi anlaşılırlıkla karşılanabilir ve çözümlenebilir.

Diyelim ki felsefe dalında yeni bir akım getirmek istiyorsunuz. Sizce yaptığınız işi “daha değerli ve karmaşık” göstermek için anlaşılmayan bir şekilde mi anlatmak doğru olur, yoksa anaokulu öğrencisinin bile benimseyeceği bir şekilde anlatıp fikrinizin ne kadar mantıklı olduğunu tüm dünyaya aşılayabilmek mi doğru olur?

Eğer, evrensellik ve kalıcılık istiyorsanız seçmeniz gereken dil ve anlatım kuralları belli: Anlaşılır yazmak. Eğer, sadece belli bir kesimin -komplike metinleri çözümlemeyi sevenlerin- yazdıklarınızı anlamasını istiyorsanız yalın olmayan bir dil tercih edebilirsiniz.

Suzan R. HOFSTEDE

2 Haziran 2022